Gry planszowe oferują seniorom wiele korzyści – od ćwiczenia umysłu po nawiązywanie relacji społecznych. Jednak niektóre popularne tytuły mogą stanowić wyzwanie ze względu na skomplikowane zasady, małe elementy czy długi czas rozgrywki. Na szczęście większość gier można z łatwością dostosować do potrzeb i możliwości osób starszych. W tym artykule przedstawiamy praktyczne wskazówki, jak modyfikować popularne gry planszowe, aby były bardziej przyjazne dla seniorów.
Czemu warto dostosowywać gry?
Adaptacja istniejących gier ma wiele zalet w porównaniu do poszukiwania specjalnie zaprojektowanych gier dla seniorów:
- Możliwość korzystania z gier, które są już dostępne w domu
- Szerszy wybór tematyki i rodzajów rozgrywki
- Łatwiejsze włączanie seniorów do aktywności rodzinnych
- Personalizacja dostosowana do indywidualnych potrzeb i ograniczeń
- Oszczędność – nie trzeba kupować nowych, specjalistycznych gier
Usprawnienia fizycznych elementów gry
1. Zwiększanie czytelności kart i planszy
Problemy ze wzrokiem są częste wśród seniorów, dlatego warto zadbać o lepszą widoczność elementów gry:
- Wykorzystaj lupy stołowe do oglądania małych elementów
- Stwórz większe karty poprzez przedrukowanie oryginałów w powiększeniu
- Naklejanie kolorowych, kontrastowych oznaczeń na kartach i pionkach
- Przesadzanie gry na większą planszę z wyraźniejszymi polami
- Używanie dodatkowego, punktowego oświetlenia obszaru gry
2. Ułatwienia manipulacyjne
Dla osób z artretyzmem lub ograniczoną sprawnością manualną:
- Używanie uchwytów na karty (można je kupić lub zrobić z podstawek na wizytówki)
- Zastąpienie małych pionków większymi figurkami (np. z innych gier lub zabawek)
- Dodanie uchwytów do pionków (można przykleić korki od wina lub specjalne uchwyty)
- Używanie mat antypoślizgowych pod planszą, aby elementy nie przesuwały się przypadkowo
- Zastosowanie magnetycznych elementów, które nie zsuwają się z planszy
3. Organizacja przestrzeni gry
Dobrze zorganizowana przestrzeń do gry jest kluczowa:
- Stosowanie pojemników lub przegródek na elementy gry
- Używanie stojaków do kart, aby nie trzeba było ich trzymać w rękach
- Kolorowe oznaczenia dla różnych elementów gry dla łatwiejszej identyfikacji
- Zapewnienie komfortowego siedzenia z dobrym podparciem pleców
- Ustawienie gry na odpowiedniej wysokości, aby uniknąć pochylania się
Modyfikacje zasad gry
1. Uproszczenie reguł
Skomplikowane zasady mogą być barierą dla nowych graczy w każdym wieku:
- Wprowadzanie zasad stopniowo, zaczynając od podstawowej wersji
- Eliminacja zbędnych komplikacji i rzadko używanych reguł
- Tworzenie ściągawek z najważniejszymi zasadami, napisanych dużym drukiem
- Zastąpienie skomplikowanych mechanik prostszymi alternatywami
- Korzystanie z wariantów rodzinnych lub dla początkujących, jeśli są dostępne
2. Dostosowanie czasu rozgrywki
Długie gry mogą być męczące dla seniorów:
- Ustalanie krótszych warunków zwycięstwa (np. mniej punktów do zdobycia)
- Ograniczanie liczby rund lub czasu gry
- Wprowadzenie możliwości zapisania stanu gry i kontynuowania później
- Dzielenie dłuższych gier na krótsze sesje
- Wprowadzenie dodatkowych przerw w trakcie rozgrywki
3. Modyfikacje rywalizacji
Dostosowanie poziomu rywalizacji do preferencji graczy:
- Wprowadzenie wariantów kooperacyjnych, gdzie gracze współpracują zamiast rywalizować
- Granie w drużynach, aby zmniejszyć stres związany z indywidualną rywalizacją
- Równoważenie szans poprzez handicapy dla bardziej doświadczonych graczy
- Eliminacja lub zmniejszenie znaczenia elementów wymagających szybkości reakcji
- Podkreślanie, że najważniejsza jest zabawa, a nie zwycięstwo
Przykłady adaptacji popularnych gier
Scrabble
Jak dostosować popularną grę słowną:
- Używanie specjalnej wersji z większymi płytkami lub powiększenie standardowej planszy
- Stosowanie specjalnych stojaków na płytki z literami
- Rezygnacja z limitu czasowego na układanie słów
- Dopuszczenie korzystania ze słownika w trakcie gry
- Wprowadzenie wariantu drużynowego, gdzie gracze mogą sobie pomagać
Warcaby
Klasyczna gra z możliwościami modyfikacji:
- Używanie planszy i pionków o większych rozmiarach
- Dodanie uchwytów do pionków dla łatwiejszego chwytania
- Oznaczenie pól planszy kontrastowymi kolorami
- Stosowanie uproszczonych zasad (np. bez obowiązku bicia)
- Używanie pionków wyraźnie różniących się kształtem, nie tylko kolorem
Karty (Brydż, Tysiąc, itp.)
Gry karciane są popularne wśród seniorów, ale mogą wymagać dostosowań:
- Używanie kart z dużymi, wyraźnymi symbolami
- Stosowanie stojaków do trzymania kart
- Używanie sorterów do kart ułatwiających ich układanie
- Wprowadzenie wariantów z mniejszą liczbą kart lub prostszymi zasadami
- Granie bez czasowego presji i pozwalanie na dłuższe zastanowienie
Monopoly
Popularna gra ekonomiczna może być dostosowana poprzez:
- Używanie większych, wyraźnie oznaczonych banknotów
- Wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za bank, aby zmniejszyć obciążenie graczy
- Ustalenie krótszego czasu gry (np. do określonej liczby okrążeń planszy)
- Używanie większych pionków lub figurek zamiast standardowych
- Uproszczenie zasad dotyczących hipoteki i budowy domów
Tworzenie przyjaznego środowiska do gry
Oprócz adaptacji samych gier, warto zadbać o odpowiednie otoczenie:
- Zapewnienie dobrego oświetlenia, bez oślepiających odbić
- Komfortowe, ergonomiczne siedzenia z podparciem dla pleców
- Utrzymywanie spokojnej atmosfery, bez pośpiechu
- Regularne przerwy na odpoczynek i odświeżenie
- Dostępność wody i przekąsek w zasięgu ręki
- Ograniczenie hałasów i innych czynników rozpraszających
Podsumowanie
Dostosowywanie gier planszowych do potrzeb seniorów nie musi być skomplikowane ani kosztowne. Najważniejsze jest zrozumienie indywidualnych potrzeb i preferencji graczy. Pamiętajmy, że celem adaptacji jest zwiększenie komfortu i przyjemności z rozgrywki, a nie zmiana charakteru gry.
Zachęcamy do eksperymentowania z różnymi modyfikacjami i pytania samych seniorów o to, co ułatwiłoby im grę. Często najlepsze pomysły przychodzą właśnie od samych zainteresowanych. Dzięki odpowiednim dostosowaniom, gry planszowe mogą stać się wartościowym i przyjemnym elementem życia osób w każdym wieku.
